Mam
Ogon
Zwierzę Inteligentne
Podobnie jak wszystkie ssaki pies ma dobrze rozwinięte zmysły,ale w różnym stopniu. Większość psów widzi gorzej od Nas,lecz ich zmysł węchu,smaku i słuchu jest szczególnie wrażliwy,o wiele bardziej niż u ludzi. Łatwo to wyjaśnić tym,że strefa mózgu kierująca zmysłem węchu posiada u psa czterdzieści razy więcej neuronów niż u człowieka: natomiast uboga jest strefa kierująca wzrokiem.
Zmysł wzroku
Stwierdziliśmy przed chwilą,że na ogół pies nie widzi tak dobrze jak ludzie. Z różnych powodów. Zdaje się,że najważniejszym z nich jest fakt,iż,choć struktura oka psa jest dość podobna do struktury oka ludzkiego,to jego siatkówka ma bardzo mało czopków ( czopki i pręciki są komórkami światłoczułymi ). Dlatego pies odbiera kolory o wiele gorzej,niż człowiek,albowiem czopki to komórki,które pozwalają widzieć " w kolorze ". Pies widzi głownie " w czarnym i białym ",ogląda obrazy w tonacji szarej.
A jednak to stawia go w stosunkowo korzystnym położeniu,gdyż jego tzw. widzenie półmroczne ( przy słabym świetle ) jest znacznie lepsze od Naszego. Widzeniu temu sprzyja również powierzchnia odbijająca dna siatkówki ( która zwiększa ilośc światła dochodzącego do komórek światłoczułych) działająca jako zwierciadło,kiedy oczy psa błyszczą w półmroku. Ta powierchnia odbijająca jest bardzo rozwinięta u kotów,których oczy świecą w ciemności.
Poza tym położenie oczu u psa sprawia,że uwarstwienie jego pół widzenia jest ubogie,wręcz znikome u ras dolichocefaliocznych,czyli o długim pysku. Dlatego pies czasami źle oblicza odległość i trudno mu rozróżnić przedmioty nieruchome,albowiem w dużym stopniu brakuje mu precyzyji ( zapewnianej przed wypukłość oka i wrażenie trójwymiarowości ) przesądządzającej o dwuocznym widzeniu. Natomiast zasięg jego wzroku,który zwiększa się jeszcze bardziej wraz z ruchliwością oczu,jest bardzo duży. Nawet psy bardzo niskie mają zasięg wzroku wynoszący ponad 180 stopni.
Charty i ogary to rasy o najbardziej rozwiniętym wzroku. Wiele z nich na polowaniu kieruje się głównie tym zmysłem. Z tej przyczyny zyskały sobie miano " polujących okiem " .
Zmysł słuchu
.
Ucho psa jest zdecydowanie bardziej wrażliwe niż ucho ludzkie. Skutecznośc psa jako myśliwego czy stróża w dużej mierze uwarunkowana jest tym,że jest on w stanie posłyszeć dźwięki - wskazujące na ruch - o bardzo niskim natężeniu bądź bardzo wysokie,których My nie uchwycimy.
Przyzwyczajony do wyjątkowego dźwięku konkretnego samochodu,czy do kroków swego pana pies wie zawczasu ( o wiele wcześniej,niż człowiek ) , kiedy ten nadchodzi,bowiem naprawdę go słyszy !
Małżowiny uszne psa - będące najbardziej wysuniętą na zewnątrz częścią organu słuchu - są ruchome,tak jak u większości ssaków. Nastawiając je - niczym radar - pies ustala precyzyjnie dźwięk i to,skąd on pochodzi. Ponadto uszy służą mu do skutecznego porozumiewania się. Widać zatem,że przycinanie uszu nie służy dobrze żadnemu psu; wręcz przeciwnie,obniża jego wrażliwość.
Zmysł węchu
Węch ( podobnie jak najbardziej mu bliski smak ) jest najintensywniej rozwiniętym zmysłem u psa. Za jego pośrednictwem porozumiewa się z osobnikami swego gatunku,posługując się nim także na polowaniu. Wonne substancje docierają i rozkładają się w wydzielinach zapachowych nosa ( będąc z tego powodu zawsze wilgotnym ) pobudzając komórki węchowe,które przekazują wiadomość do mózgu.
Ponieważ jest to jego najsilniej rozwinięty zmysł,więc nie powinno Nas zaskakiwać ( ani też nie powinniśmy temu przeszkadzać ) , że przy pierwszym powitaniu psy obwąchują się wzajemnie,poczynając od głowy,kończąc na zadzie i między łapami. Obwąchiwanie nosa i pyska jest ceremonią powiatlną,powszechną w psim świecie. Jeżeli Nasz świat jest światem obrazów,to świat psa jest światem zapachów.
Zmysł węchu jest u psa tak rozwinięty,że trudno w pełni ocenić jego możliwości. Pies wydziela ulotną woń,którą rozpoznaje inny pies i przez to dowiaduje się o jego obecności. Stąd samiec często oddaje mocz ( trochę tu,trochę tam,czy nigdy nie przestanie?- jak pytają czasem niecierpliwi właściciele,pośpiesznie kończąc spacer ) w różnych miejsach,zwykle na słupy i uliczne latarnie. Robi to,zadzierając jak najwyżej nogę,co pozwala mu wyraźnie zaznaczyć swoje rozmiary. Dlaczego? Dlatego,aby potencjalni intruzi wiedzieli z góry,z kim mają do czynienia. To samo czynią samce wielu dzikich ssaków terytorialnych ( czyli posiadających terytorium,na którym nie chcą rywali ) , gdyż polewając jakieś pnie,kamienie czy krzaki , jak gdyby stawiają słupi graniczne swego terenu. Podobną funkcję pełnią gruczoły odbytnicze usytuowane koło odbytnicy,również dzięki nim psy często oznaczają swe terytorium poprzez wypróżnienie się. Niektóre substancje zapachowe zawarte w moczu - w najmniejszej nawet ilości - są od razu rozpoznawane przez inne psy. Wsród nich znajdują się takie,które informują o działaniu gruczołów płuciowych,toteż dzięki węchowi ( oraz innym sygnałom) psy postrzegają najdrobniejsze oznaki gotowości płciowej partnerki.
Lecz najważniejszą cechą owych substancji jest to,że będąc ulotnymi i wydzielanymi w małej ilości,informują na odległość. W ten sposób,kiedy suka ma cieczkę,wszystkie psy w promieniu kilku kilometrów wokół spieszą,aby się o tym przekonać.
Podobnie jak to się ma u ludzi,pewne gruczoły naskórne,umiejscowione między palcami stóp,wydzielają substancję,które zostawiają ślad zapachu. Wspaniały węch psa pozwala mu wychwycić go bez trudu. Równie dobrze jak osobnika swego gatunku potrafi on też wytropić inne zwierzę, bez względu na to,ile godzin upłynęło od czasu pozostawienia śludu.
Ta umiejętność pozwalała przodkowi psa chwytać na łowach zdobycz. Obecnie - odpowiednio wytresowany - czyni to znakomicie pies myśliwski lub pies obronny,ukierunkowany głownie na wykrywanie narkotyków,materiałych wybuchowych czy śladów osoby zaginionej. Czyni to po przeszkoleniu w zakresie rozpoznawania zapachów,poprzez zapoznanie się ( jak to jest w ostatnim przypadku ) z przedmiotamem należącym do zaginionej osoby.
Niektóre psy myśliwskie idą śladem krwi zranionej zwierzyny. Są rasy,które potrafią odnaleźć taki ślad sprzed trzech dni,a nawet sprzed tygodnia !
Język psa
Szczekanie jest formą wypowiedzi psa,najbliższą naszemu językowi,ale nie jedyną. Pies wypowiada się też za pomocą "mowy" ciała.
Rzadko zdarza się,by pies nie szczekał,a niektóre - jak przedstawiciele pewnych małych ras - źle wychowane,mogą być z tego względu szczególnie dokuczliwe. Pies szczeka z bardzo róźnych powodów ; bo jest podniecony,bo się boi i tak dalej. A jednak,na samym początku,szczekanie było sposobem porozumiewania się między członkami stada,jak ma to miejsce do tej pory wsród wilków.
Czymś innym niż szczekanie jest warczenie,które u dorosłego psa prawie zawsze oznacza agresję. Natomiast szczeniaki warczą z wielu innych powodów,z zadowolenia,dla zwrócenia na siebie uwagi,aby przywołać matkę i tak dalej.
Jako zwierzę inteligentne pies czasami posługuje się sygnałami "mowy" ciała,w sposób różny od zwykle przyjętego i dzięki nim powiadami o czymś innych. Zdolność przekazywania wiadomości ( komunikacji ) zbliżona jest tutaj znaczeniem do pewnych aktów porozumiewania się - właściwiego zwierzętom o rozwiniętej psychice - zwanego metakomunikacją. Zasadniczo pies postępuje tak podczas zabawy,polegającej głownie na wzajemnych gonitwach i pozorowanej walce,najczęściej między szczeniakami albo między dorosłymi i szczeniakami.
Wielki angielski przyrodnik,Karol R. Darwin ( 1809-1882 ) , któremu zawdzięczamy sformułowanie teorii ewolucji w drodze do doboru naturalnego,był jednym z pierwszych,którzy podkreślili znaczenie zjawiska " Kiedy mój terier podczas zabawy chwyta mnie za rękę,powarkując przy tym i jeśli mu mówię " spokojnie,spokojnie",on gryzie mnie nadal,jakbym mówił " nie szkodzi,to tylko żart " . Podobnie pies,który bawi się,poruszając ogonem i gryząc jednocześnie,chce pewnie powiedzieć " To,co robię,to zabawa,nie bierz tego na serio i baw się ze mną."
Zazwyczaj pies zaczyna zabawę,przypadając nagle do ziemi,wyciągając przednie łapy i szczekając z szeroko otwartymi oczami i uszami wysuniętymi do przodu.
Niebezpieczeństwo ! Obcy pies
Czasami obcy pies może okazać się groźny. W wielu wypadkach winne jest temu samo zwierzę,które - z różnych powodów - czuję się niepewnie. Kiedy pies czuję się zagrożony lub niespokojny,wówczas może ugryźć.
Jeśli z jakiegoś powodu zdarzy Nam się zetknąć z mało przyjaznym zwierzęciem ( szczególnie,gdy znajdujemy się w pomieszczeniu zamkniętym),nie należy tracić spokoju,próbować zarazem opanować sytuację i nie popełnić czegoś nierozważnego.
W większości przypadków może Nam się przydać kilka z poniższych wskazówek :
- Nie próbujmy dotykać nieznanego zwierzęcia zachowującego mało przyjazną postawę.
- Starajmy się nie wpadać w panikę,ale też nie bądźmy lekkomyślni przekonując samych siebie,że nic się nie wydarzy.
- Zachowujmy się stanowczo i starajmy się za wszelką cenę,by głos Nasz brzmiał energicznie,ale nie za głośno.
- W miarę,jak pies przyjmuje zdecydowanie agresywną postawę,kontrolujmy Nasze ruchy. Zachowajmy odległość,bądźmy spokojnie i nie wykonujmy gwałtownych gestów,gdyż wszystko może spowodować atak zwierzęcia.
- Nie próbujmy zajść go od tyłu,nie odwracajmy głowy i nie schylajmy się przed nim,nawet by sięgnąć kij,lub kamień. W takim wypadku upewnimy się,czy taka broń leży w Naszym zasięgu ( bo możemy być zmuszeni do jego użycia ),ale nie zachowujmy się agresywnie. Użyjmy jej tylko w samoobronie.
- Nie prowokujmy zwierzęcia. Obserwujmy je uważnie,lecz unikajmy gestów,które mogą odebrać jako chęć do walki.
- Starajmy się nie wywoływać wrażenia,że chcemy uciekać. Jeśli sytuacji ulegnie poprawie,pozwólmy się obwąchać i oddalając się,przemawiajmy do psa głosem stanowcznym,ale przyjaźnie.
Hierarchia i jej oznaki
Będąc zwierzęciem społecznym,pies stara się dostosować do pozycji,jaką zajmuje w swej grupie ( w swoim „stadzie” ),i umacnia swe przywództwo,jeśli je posiada,a jeśli nie,próbuje je osiągnąć. Przez cały czas zachowuje się władczo lub ulegle wobec innych psów,w zależności od pozycji przez nie zajmowanej. A wszystko to wyraża się za pomocą swej specyficznej „mowy” ciała. Poniższe postawy są całkowicie jednoznaczne.
Postawa badawcza
Wobec nie dającej się przewidzieć sytuacji pies przyjmuję postawę ostrożną. Całe ciało zastyga w napięciu w napięciu : uszy są wyprostowane,ogon lekko uniesiony,oczy czujne. Sygnały dochodzące do jego zmysłów skłaniają go do przyjęcia takiej lub innej postawy.
Postawa dominująca
Pies,pewny swej sytuacji,zachowuje się otwarcie,podnosi ogon,stroszy lekko sierść na grzbiecie i ukazuje dyskretnie zęby.
Postawa dominująca i groźna
Jeżeli pies w postawie dominującej spotyka się z zaczepką,stawia temu czoło. Obnaża całkowicie zęby,stroszy sierść na grzbiecie,warczy,i zanim zaatakuje,ustawia poziomo ogon.
Postawa agresywna ze strachu
Kiedy pies czuje się osaczony,przechodzi wówczas do obrony. Z ogonem między nogami i ciałem przechylonym do tyłu opuszcza uszy,okazując głęboki niepokój i brak pewności siebie. Jeśli nie może uniknąć dręczącej go sytuacji,ugryzie.
Postawa uległości
Pies kładzie się na czterech łapach i zachowuje cicho.
Postawa pełnej uległości
Pies,ułożony na ziemi,odsłania gardło i brzuch – najbardziej wrażliwe części ciała – wyraźnie okazuję uległość osobnikowi,którego przewagę uznaje w ten sposób.